• gacor777
  • joker123
  • slot gacor
  • slot777
  • slot777
  • अहमदाबादमध्ये गांधींसमवेत
    •  Home
    • राजकीय
    • सामाजिक
    • सांस्कृतिक
    • English
    • ऑडिओ
    • व्हिडिओ
    • संकीर्ण
    • आमच्याविषयी
    घडामोड अनुवाद

    अहमदाबादमध्ये गांधींसमवेत

    • रामचंद्र गुहा
    • 08 Feb 2020
    • 2 comments

    सीएए-एनआरसी कायद्यांच्या विरोधात अहमदाबाद येथील रखीयाल परिसरात आंदोलन करणाऱ्या स्त्रिया Photo Courtesy: Indian Express

    30 जानेवारीला मी अहमदाबादमध्ये होतो. महात्मा गांधीना हे शहर इतर कोणत्याही शहरापेक्षा अधिक जवळचे होते. त्यांच्या विख्यात आश्रमांपैकी एक आश्रम त्यांनी इथेच, साबरमती नदीच्या काठी स्थापन केला. स्वतःचे राजकीय व नैतिक तत्त्वज्ञानाचे पुनरावलोकन व संस्करण त्यांनी याच शहरात केले. इथेच त्यांनी रौलट कायदा विरोधी सत्याग्रह, असहकार आंदोलन आणि मिठाच्या सत्याग्रहाची यात्रा, इत्यादींची निश्चिती आणि नियोजन केले.

    कधी काळी अहमदाबाद हे गांधींचे शहर होते. एकेकाळी आपला महानतम निवासी असलेल्या व्यक्तीच्या वारशाकडे हे शहर गेल्या काही दशकांपासून जाणीवपूर्वक, हेतुपुरस्सर पाठ फिरवते आहे. हिंदू व मुस्लिमांमध्ये सलोखा राहावा यासाठी गांधींनी आपले आयुष्य वेचले; त्याचसाठी ते मृत्यूलाही सामोरे गेले. मात्र, त्यांनी ज्या शहराला स्वतःचे घर म्हटले होते ते शहर आज बहुसंख्याकांच्या पूर्वग्रहदूषित, अविचारी अभिव्यक्तीची प्रयोगशाळा बनले आहे. भारतात इतरत्र कुठेही हिंदुत्वाच्या ताकदीचे प्रदर्शन इतक्या बेधडक नागवेपणाने झालेले नाही. 2002 पासून अहमदाबादमधील मुस्लिमांची राजकीयदृष्ट्या व आर्थिकदृष्ट्या अधिकाधिक उपेक्षा केली गेली आहे; तसेच त्यांचे सामाजिक व सांस्कृतिक शोषणही करण्यात आले आहे. जिथे-कुठे त्यांना राहण्याची व पूर्वानुमती असलेलेच काम करण्याची परवानगी आहे (आणि जिथे त्यांना काम करण्याची अनुमती नाही), अशा सर्व ठिकाणी त्यांना, ते दुय्यम दर्जाचे नागरिक असल्याची जाणीव सतत करून दिली जाते.

    2002 पासून अहमदाबाद इतर अर्थांनीही हिंदुत्वाची प्रयोगशाळा बनले आहे. गुजरात राज्याचा आणि गुजरातच्या संस्कृतीचा एकमेवाद्वितीय प्रतिनिधी संबोधून एका अस्खलनशील - दोषातीत नेत्याच्या पंथाची घडण इथेच झाली. आता त्या व्यक्तीला भारतीय संघराज्याचा आणि भारताच्या राष्ट्रवादाचा प्रतिनिधी म्हटले जाते. अहमदाबादमध्येच (आणि सामान्यतः गुजरातमध्ये) नरेंद्र मोदी व अमित शहा यांनी पद्धतशीरपणे प्रसारमाध्यमे व वृत्तपत्रे, विद्यापीठे तसेच सामाजिक संस्था यांचा ताबा बळकवण्याचा व त्यांचे नियंत्रण करण्याचा पहिल्यांदा प्रयत्न केला. 2014 च्या मे महिन्यानंतर संपूर्ण भारतभर केल्या गेलेल्या प्रयत्नांची ती पूर्वतयारी होती.

    गेल्या चाळीस वर्षांहूनही अधिक काळापासून अहमदाबाद माझ्या परिचयाचे (आणि आवडते ठिकाण) आहे. फेब्रुवारी 1979मध्ये मी या शहराला पहिल्यांदा भेट दिली आणि पुढे अनेकदा तेथे जाणे झाले. माझ्या राहत्या शहराप्रमाणे – बंगलोरप्रमाणेच - 2002 पूर्वी अहमदाबादची बौद्धिक संस्कृतीही वाद-चर्चा घडवणारी व अनौपचारिक होती. 2002 नंतर मात्र वादविवाद आणि मतभेदांसाठी मोकळा असणारा अवकाश हळूहळू संकुचित होत गेला. काही नामांकित लेखक, कार्यकर्ते, वकील आणि सामाजिक कार्यकर्ते यांनी अहमदाबादमध्येच राहणे पसंत केले. पण बेंगलोर, हैदराबाद, कोलकाता, चेन्नई, दिल्ली किंवा कोची या शहरांच्या तुलनेत इथे त्यांना त्यांच्या कामात मोठ्या अडथळ्यांना व निर्बंधांना तोंड द्यावे लागले आहे.

    या संकोचलेल्या गुजराती मनाचा प्रत्यक्ष अनुभव मी ऑक्टोबर 2018मध्ये घेतला - जेव्हा राज्यकर्त्या पक्षाने अहमदाबादमध्ये प्राध्यापकी करणे (उपरोधाचा भाग म्हणजे - गांधीविषयक अध्यासनामध्ये) मला अशक्य करून टाकले. त्यानंतर 15 महिन्यांनी जेव्हा माझे एका अनौपचारिक भाषणासाठी त्या शहरात माझे जाणे झाले तेव्हा मी ‘गांधींनी आजचा भारत कशा स्वरूपाचा घडवला असता’ याच विषयावर बोललो.

    अहमदाबाद येथे 30 जानेवारी 2020 रोजी मी दिलेले भाषण ऑनलाईन उपलब्ध झाले आहे. त्या भाषणातील मुद्दे मी इथे पुन्हा उद्धृत करणार नाही. त्यापेक्षा, भाषणापूर्वी आणि भाषणानंतर त्या शहरात मी जे पाहिले, त्याविषयी इथे लिहिणार आहे. 29 तारखेला मी दुपारी तिथे पोचलो; आणि आकसत चाललेल्या मुक्त आणि स्वायत्त विचारांच्या परंपरांचे प्रतिनिधी असणाऱ्या काही व्यक्तींशी उर्वरित दिवसभरात मोकळेपणाने संवाद झाला. दुसऱ्या दिवशी सकाळी मी एकटाच साबरमती आश्रमात गेलो आणि आश्रमाच्या आसपास थोडा फेरफटका मारला. वर्षानुवर्षे या जागेविषयीचे माझे प्रेम वाढत गेले आहे, ते इथल्या साधेपणामुळे आणि एकांतामुळे. मात्र या जागेच्या 'आधुनिकीकरणाच्या' वर्तमान सरकारच्या आक्रमक-आग्रही संकल्पामुळे हे वैशिष्ट्य आता नष्ट होण्याचा धोका निर्माण झाला आहे. 

    30 तारखेला संध्याकाळी, महात्म्याच्या हौतात्म्याचे स्मरण म्हणून करण्यात आलेल्या मानवी साखळी उपक्रमात सामील होण्यासाठी यजमानांनी मला नेहरू पुलावर नेले. 72 वर्षांपूर्वी याच दिवशी एका हिंदू मूलतत्त्ववाद्याने महात्म्याची हत्या केली होती. हिंदू, मुस्लिम, शीख, ख्रिश्चन; स्त्री, पुरुष, मुले; वकील, कामगार संघटनांतील कार्यकर्ते, शिक्षक, कार्यकर्ते असे आम्ही सर्वजण त्या पुलावर एकत्र उभे होतो. पाच वाजून 17 मिनिटांच्या आसपास आम्ही तिथे राष्ट्रगीत म्हटले.

    हे सर्व पुरेसे हेलावून टाकणारे होते. माझ्या व्याख्यानानंतर रखीयाल इथल्या जाहीर सभेसाठी मला नेण्यात आले. साबरमती जलप्रकल्पाच्या ‘विकासा’साठी विस्थापित करण्यात आलेल्या लोकांची ती वस्ती होती. मुख्यतः मुस्लिम असणाऱ्या त्या निर्वासितांनी निमुटपणे आपले जीवन इथे पुन्हा उभारले आहे. आणि आता राष्ट्रीय नागरिकत्व नोंदणीच्या व नागरिकत्व सुधारणा कायद्याच्या मंजुरीनंतर अन्यायाच्या दुसऱ्या चक्रात सापडण्याची भीती त्यांना वाटते आहे. त्यामुळे चौखूर उधळलेल्या बहुसंख्याकवादाला विरोध करण्यासाठी ते अहिंसक मार्गाने एकत्र आले आहेत. रोज संध्याकाळी स्वातंत्र्य, मुक्तता, न्याय, व आंतरधर्मीय सलोखा या विषयांवरील कविता ते म्हणतात; गाणी गातात; भाषणे ऐकतात. तिथल्या मुख्य पोडियमवरती गांधींचे तैलचित्र लावण्यात आले आहे.

    गेल्या तीन आठवड्यांपासून रखीयालमध्ये दररोज या सभा होत आहेत, आणि त्यांतली उपस्थिती वाढते आहे. त्याचबरोबर सभांना होणाऱ्या गर्दीतले वैविध्यही वाढते आहे. या सभांमध्ये अग्रस्थानी असणारा स्थानिक रहिवाशांचा वर्ग, हा श्रमजीवी मुस्लिम पुरुष त्यांच्या स्त्रिया आणि मुलांचा आहे. नदीच्या पलीकडच्या बाजूला असणारा मध्यमवर्गीय हिंदू नोकरदारांचा वर्गही परस्परऐक्याची भावना दर्शवण्यासाठी तेथे येतो आहे. त्याचबरोबरीने शहरातील ख्यातनाम शैक्षणिक संस्थांमधील प्राध्यापक व विद्यार्थीही तेथे आहेत.

    माझ्या अहमदाबाद दौऱ्याच्या दोन आठवडे आधी, उत्तरायण महोत्सवाच्या दिवशी, गांधींनी स्थापन केलेल्या गुजरात विद्यापीठातील काही विद्यार्थ्यांनी सी. ए. ए. विरोधातील घोषवाक्य छापलेले पतंग उडवले होते. आंदोलनाची ही अभिनव (आणि शांततापूर्ण) कृती दाबून टाकण्याचा प्रयत्न पोलिसांनी केला. त्याकरता विद्यापीठात येऊन विद्यार्थ्यांना धाकदपटशा दाखवण्याची परवानगी विश्वस्तांनी त्यांना दिलेली होती. नीतिनियम गुंडाळून ठेवणारी ही कृती सोशल मीडियावरती उपहासाचा विषय बनली. ‘सेक्शन 144 इन द एअर?  मोदी है तो मुमकिन है!’ अशी त्यावरची  प्रतिक्रिया होती.

    गांधियन इन्स्टिट्युशन ऑफ अहमदाबादच्या विश्वस्तांचा हा डरपोकपणा, ते ज्या व्यक्तीचा वारसा सांगतात त्या व्यक्तीच्या धाडसी वृत्तीशी पूर्णतः विसंगत आहे. दुसरीकडे रखीयालमध्ये होणारी आंदोलने, गांधींच्या स्वतःच्या शहरात प्रदीर्घ काळ ज्या हिंदू-मुस्लिम ऐक्याचा अभाव होता त्याला कौतुकास्पदरित्या पुन्हा चेतना देणारी आहेत.  नेहरू पुलावर 30 जानेवारी रोजी आयोजित करण्यात आलेली मानवी साखळीदेखील त्याच ध्येयाने प्रेरीत होती. गुजरातमधल्या गांधीवाद्यांनी गांधींचा त्याग केला असेल, गुजरातच्या राजकारण्यांनी गांधींचा विश्वासघात केला असेल; मात्र असंख्य सामान्य अहमदाबादवासियांच्या मनांमध्ये आणि हृद्यांमध्ये तो महात्मा अजूनही जिवंत आहे.

    (अनुवाद : सुहास पाटील)

    - रामचंद्र गुहा 

    Tags: रामचंद्र गुहा गांधी मुस्लीम सीएए एनआरसी अहमदाबाद Load More Tags

    Comments:

    Naina anil patkar

    समाजवादी विचार का मांडले जात नाहित

    Nov 03, 2021

    Manjiri deshmukh

    गांधींचे विचार आज कुणालाही ऐकण्याची इच्छा नाही आपण त्यांच्या विचाराचा खून केला आहे.. मी ९ ते १२ च्या मुलांना शिकवते ९ वी ची मुलं तर गांधी चा फोटो केवळ २ आॅक्टोबर ला पाहतात.. गांधींची तत्व नको, विचार नको फोटो .. त्यांच विश्लेषण करण्याचा तर प्रश्न नाही. इतके वषॅ गांधींना जाऊन झाले तरीही आज आपण त्यांना रोज मारतो आहेत.. खरंतर गांधीच्या विचारांनी कित्येक वर्षे आपलं जीवन प्रकाशित झालं होतं..त्यांच जाणं आपल्याला क्लेशकारक होईल... माझ्या मनात ह्या महापुरूषाचे नाव कायमचे कोरलेले आहेच मंजिरी देशमुख..

    Nov 03, 2021

    Add Comment

    संबंधित लेख

    लेख

    सुस्तावलेल्या स्त्रीवादी चळवळीचा पराभव

    संध्या गोखले  15 Jul 2022
    लेख

    साने गुरुजी लिखित 'इस्लामी संस्कृती' या पुस्तकावर आधारित लेखन स्पर्धेचे आयोजन 

    निवेदन 15 Nov 2021
    लेख

    काळ कठीण आहे, जागतं राहायला हवं!

    मुक्ता चैतन्य 06 Dec 2019
    वृतांत

    'केंद्रात – राज्यात आमचे सरकार व आमच्या गावातही आमचेच सरकार' या संकल्पनेच्या अंमलबजावणीसाठी भारतीय संविधान वाचवणे गरजेचे 

    वृतांत 17 Nov 2021
    लेख

    अलविदा एनडीटीव्ही!

    ​​​​​​​सुनील तांबे 04 Dec 2022

    लेखकाचे इतर लेख

    अनुवाद

    प्रतिभावंताची प्रशंसा

    रामचंद्र गुहा
    10 Feb 2023
    अनुवाद

    गांधी आजही प्रस्तुत ठरण्यामागची दहा कारणं

    रामचंद्र गुहा
    27 Jan 2023
    लेख

    इयान जॅक यांना आदरांजली

    रामचंद्र गुहा
    05 Nov 2022
    अनुवाद

    राधाकमल मुखर्जी : पर्यावरण क्षेत्रातील अग्रणी

    रामचंद्र गुहा
    23 Oct 2022
    अनुवाद

    मुक्त विचाराचं भय

    रामचंद्र गुहा
    06 Oct 2022
    अनुवाद

    भारताची पंच्याहत्तरी : स्वतंत्र राष्ट्र, पण स्वतंत्र नसलेले लोक

    रामचंद्र गुहा
    24 Aug 2022
    अनुवाद

    एकपक्षीय वर्चस्वाबाबत राजाजी यांनी दिलेला धोक्याचा इशारा

    रामचंद्र गुहा
    26 Apr 2022
    लेख

    1971- आठवणींचा पेटारा

    रामचंद्र गुहा
    31 Aug 2021
    लेख

    युट्युबमुळे मला गवसलेला खजिना... 

    रामचंद्र गुहा
    02 Aug 2021
    अनुवाद

    सत्तेची मुजोरी आणि देशभक्तीचे विनयशील दर्शन

    रामचंद्र गुहा
    03 May 2021
    अनुवाद

    संग्रहालयांच्या आणि पुराभिलेखापालांच्या गौरवार्थ

    रामचंद्र गुहा
    27 Jan 2021
    अनुवाद

    संघ परिवार : एकाधिकारशाहीचा चेहरा असणारी एक सांप्रदायिक संघटना

    रामचंद्र गुहा
    29 Dec 2020
    अनुवाद

    काही आवडते ऑस्ट्रेलिअन क्रिकेटपटू

    रामचंद्र गुहा
    11 Dec 2020
    अनुवाद

    अदानी आफ्टर गांधी

    रामचंद्र गुहा
    28 Nov 2020
    अनुवाद

    ई. एस. रेड्डी : एक महान गांधी-कोश

    रामचंद्र गुहा
    24 Nov 2020
    अनुवाद

    ‘परेडस्’च्या प्रशंसेखातर

    रामचंद्र गुहा
    17 Oct 2020
    अनुवाद

    शास्त्रीजींकडून मोदींना काय शिकता येईल...

    रामचंद्र गुहा
    03 Oct 2020
    अनुवाद

    दुबळे पंतप्रधान अपायकारक,सामर्थ्यशाली पंतप्रधान अधिक अपायकारक!

    रामचंद्र गुहा
    20 Sep 2020
    अनुवाद

    1920 ची इटली आणि 2020 चा भारत यांच्यातील साम्यस्थळे

    रामचंद्र गुहा
    16 Sep 2020
    अनुवाद

    कोरोनाकाळात क्रिकेट पाहताना...

    रामचंद्र गुहा
    30 Aug 2020
    अनुवाद

    कॉंग्रेसमधील घराणेशाही त्या पक्षापेक्षा देशाला अधिक घातक

    रामचंद्र गुहा
    24 Aug 2020
    अनुवाद

    उज्ज्वल भारताच्या ऱ्हासाची कहाणी...

    रामचंद्र गुहा
    17 Aug 2020
    अनुवाद

    काश्मीर - भारताचे लाजीरवाणे सत्य

    रामचंद्र गुहा
    11 Aug 2020
    अनुवाद

    व्यक्तिनिष्ठ पंथांचा संक्षिप्त इतिहास

    रामचंद्र गुहा
    03 Aug 2020
    अनुवाद

    विवेकानंद आणि टागोर या दोघांशी मैत्र साधणारा स्कॉटिश

    रामचंद्र गुहा
    27 Jul 2020
    अनुवाद

    नरेंद्र मोदी हे इंदिरा गांधींपेक्षा अधिक धोकादायक का ठरतील...

    रामचंद्र गुहा
    20 Jul 2020
    अनुवाद

    आपली लोकशाही किती अवनत झाली आहे याचे चिन्ह !

    रामचंद्र गुहा
    12 Jul 2020
    अनुवाद

    1939 मध्ये बालाकोटला भेट देणाऱ्या गांधीवादी

    रामचंद्र गुहा
    04 Jul 2020
    अनुवाद

    भारतातील पत्रकारितेच्या स्वातंत्र्याची आजची संकटमय स्थिती

    रामचंद्र गुहा
    27 Jun 2020
    अनुवाद

    इतिहास मोदींना कठोरपणे पारखून घेईल...!

    रामचंद्र गुहा
    14 Jun 2020
    अनुवाद

    कदाचित आपले शास्त्रीय संगीत हाच आपल्या कडव्या राष्ट्रवादावरचा उतारा ठरू शकेल

    रामचंद्र गुहा
    06 Jun 2020
    अनुवाद

    आपल्याला सहा पदरी संकटाचा मुकाबला करायचा आहे

    रामचंद्र गुहा
    25 May 2020
    अनुवाद

    कोरोनाचे संकट हाताळताना झालेल्या चुका मोदी सरकारला कशा सुधारता येतील?

    रामचंद्र गुहा
    17 May 2020
    अनुवाद

    केंद्राकडून राज्यांची पिळवणूक

    रामचंद्र गुहा
    05 May 2020
    अनुवाद

    नवी दिल्लीच्या पुनर्निर्माणासाठीच्या प्रकल्पाचा वेडगळपणा आणि निरर्थकता

    रामचंद्र गुहा
    20 Apr 2020
    अनुवाद

    आपले मनोबल उंचावणाऱ्या दोन स्त्रिया

    रामचंद्र गुहा
    30 Mar 2020
    अनुवाद

    रणजी चषक आणि वृद्ध चाहत्यांच्या प्रेरक आठवणी

    रामचंद्र गुहा
    15 Mar 2020
    अनुवाद

    कॉंग्रेस अध्यक्षाची डेमोक्रेटिक निवड

    रामचंद्र गुहा
    09 Mar 2020
    अनुवाद

    माध्यमांनी दुर्लक्षिलेल्या दोन संस्था

    रामचंद्र गुहा
    24 Feb 2020
    अनुवाद

    अहमदाबादमध्ये गांधींसमवेत

    रामचंद्र गुहा
    08 Feb 2020
    अनुवाद

    प्रजासत्ताकापुढचे चौथे संकट

    रामचंद्र गुहा
    27 Jan 2020
    अनुवाद

    सी.ए.ए. अतार्किक, अनैतिक आणि कालविसंगत का आहे?

    रामचंद्र गुहा
    20 Jan 2020
    अनुवाद

    प्रजासत्ताकाची पुनर्प्राप्ती

    रामचंद्र गुहा
    06 Jan 2020
    अनुवाद

    कट्टरता ही विज्ञानासाठी हुकुमशाहीपेक्षाही अधिक घातक असते!

    रामचंद्र गुहा
    21 Dec 2019
    अनुवाद

    सांप्रदायिकता विरोधाचा इतिहास

    रामचंद्र गुहा
    07 Dec 2019
    अनुवाद

    धार्मिक दंगलींत मृत्युमुखी पडलेल्या निष्पाप नागरिकांचेही एक स्मारक असावे

    रामचंद्र गुहा
    24 Nov 2019
    अनुवाद

    डॉ. आंबेडकरांच्या चिरकालीन प्रेरणेचा परिणाम

    रामचंद्र गुहा
    09 Nov 2019
    अनुवाद

    भाग्यवान तो देश ज्यास गौरवशाली इतिहास नाही!

    रामचंद्र गुहा
    29 Oct 2019
    अनुवाद

    गांधी विरुद्ध लेनिन: त्यांच्या काळात आणि आपल्या काळात

    रामचंद्र गुहा
    18 Oct 2019
    अनुवाद

    शहरे- गांधींना घडवणारी आणि गांधींनी घडवलेली

    रामचंद्र गुहा
    03 Oct 2019

    या आठवड्यातील लेख

    परिचय

    मुस्लीम मराठी साहित्याच्या दालनातील नव्या अभिव्यक्तीची कविता

    हरिश नवले
    22 Mar 2023
    ऑडिओ

    रभाजी कडलग

    संतोष पद्माकर पवार
    21 Mar 2023
    ऑडिओ

    'तात्पर्य'मधील पहिली कथा : आदर्श

    अवधूत डोंगरे
    20 Mar 2023
    लेख

    दलवाईंचा वैचारिक वारसा हेच मंडळाचे बलस्थान

    शमसुद्दीन तांबोळी
    19 Mar 2023
    Article

    It’s a Digital Dilemma Too

    Yogesh Borate
    17 Mar 2023
    व्हिडिओ

    'विज्ञानाने मला काय दिले?' या पुस्तकाच्या प्रकाशन समारंभातील भाषण

    विवेक सावंत
    10 Mar 2023
    व्हिडिओ

    डॉ. नरेंद्र दाभोलकर चित्र,शिल्प,कला प्रदर्शनात लक्ष्मीकांत देशमुख यांनी केलेले भाषण 

    लक्ष्मीकांत देशमुख
    09 Mar 2023

    लोकप्रिय लेख इतर सर्व

    व्यक्तिवेध

    गुड बाय सानिया!

    आ. श्री. केतकर
    03 Mar 2023
    व्हिडिओ

    वैज्ञानिक सत्य

    विनोद शिरसाठ
    01 Mar 2023
    व्हिडिओ

    'धर्मरेषा ओलांडताना'च्या निमित्ताने हिनाकौसर खान यांच्याशी संवाद

    हिनाकौसर खान
    27 Feb 2023
    लेख

    भारतातील ट्रॅमचा शतकोत्तर सुवर्ण महोत्सव

    आ. श्री. केतकर
    24 Feb 2023
    लेख

    ‘बीबीसी’ आणि ‘फॉरेन हँड’!

    दिलीप लाठी
    23 Feb 2023

    साधना साप्ताहिकाचा ताजा अंक

    18 मार्च 2023 चा अंक वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा..


    साधना साप्ताहिकाचे वर्गणीदार व्हा

    साधना साप्ताहिकाचे डिटेल्स पाहण्यासाठी क्लिक करा...

    जाहिरात

    'केशवरावांच्या मुलाखती' हे पुस्तक खरेदी करण्यासाठी येथे क्लिक करा.

    'देव तेथेचि जाणावा' हे पुस्तक खरेदी करण्यासाठी येथे क्लिक करा.

    'आम्हा घरी धन' हे पुस्तक खरेदी करण्यासाठी येथे क्लिक करा.

    'असिधारा' हे पुस्तक खरेदी करण्यासाठी येथे क्लिक करा.

    'तीन संपादकांच्या मुलाखती' हे पुस्तक खरेदी करण्यासाठी येथे क्लिक करा.

    'धर्मरेषा ओलांडताना' हे पुस्तक खरेदी करण्यासाठी क्लिक करा.

    'सावध ऐका पुढल्या हाका' हे पुस्तक खरेदी करण्यासाठी येथे क्लिक करा.

    Tags

    • मुलाखत
    • दीर्घलेख
    • रिपोर्ताज
    • इंग्लिश
    • शेती
    • आरोग्य
    • शिक्षण
    • लेख
    • ऑडिओ
    • व्हिडिओ
    • विज्ञान
    • लेखमाला

    साधना साप्ताहिकाचे वर्गणीदार व्हा...

    वरील QR कोड स्कॅन अथवा UPI आयडीचा वापर करून आपण वर्गणीदार होऊ शकता. वार्षिक, द्वैवार्षिक व त्रैवार्षिक वर्गणी अनुक्रमे 1100, 2100, 3000 रुपये आहे. वर्गणीची रक्कम ट्रान्सफर केल्यानंतर आपले नाव, पत्ता, फ़ोन नंबर, इमेल इत्यादी तपशील
    020-24451724,7028257757 या क्रमांकावर फोन, SMS किंवा Whatsapp करून कळवणे आवश्यक आहे.

    weeklysadhana@gmail.com
    • वर्गणी
    • जाहिरात
    • देणगी
    • प्रतिसाद
    • चौकशी
    • पॉलिसी
    • नियम आणि अटी

    © 2019, Evonix Technologies Pvt. Ltd All rights reserved

    कृपया आम्हाला अभिप्राय द्या

    Welcome :

    Search Here....