• gacor777
  • joker123
  • slot gacor
  • slot777
  • slot777
  • कॉंग्रेस अध्यक्षाची डेमोक्रेटिक निवड
    •  Home
    • राजकीय
    • सामाजिक
    • सांस्कृतिक
    • English
    • ऑडिओ
    • व्हिडिओ
    • संकीर्ण
    • आमच्याविषयी
    घडामोड अनुवाद

    कॉंग्रेस अध्यक्षाची डेमोक्रेटिक निवड

    • रामचंद्र गुहा
    • 09 Mar 2020
    • 5 comments

    Photo Courtesy: Hindustan Times

    अमेरिकेत दोन आठवडे वास्तव्य करून मी नुकताच भारतात परतलो. माझ्या वास्तव्याच्यावेळी तेथे येत्या अध्यक्षीय निवडणुकीसाठीचा डेमोक्रेटिक पक्षाचा उमेदवार निवडण्याची प्राथमिक प्रक्रिया सुरु होती. अमेरिकेतील मित्रांसोबत माझी मुख्यत्वे चर्चा झाली ती या निवडणुकांवरच. तिथल्या संभावित उमेदवारांच्या गुणवत्तांमधल्या फरकांची तुलना हाच आमच्या चर्चेचा मुख्य विषय होता. संध्याकाळी हॉटेलमधील खोलीत बसून मी टेलिव्हिजनवरील चर्चा आणि टाऊन हॉल पहायचो. त्यात उमेदवार अगदी थेट युक्तिवाद करायचे. बर्नी सँडर्स यांचा उमदेपणा, एलिझाबेथ वॉरेन यांची बुद्धिमत्ता, पेट बुटेजज (Pete Buttigeg) यांची मोहकता या सगळ्याने मी प्रभावित झालो. मात्र त्याचवेळी जो बिडेन यांचा पूर्वेतिहासही दुर्लक्ष करण्याजोगा नव्हता.          

    मी अमेरिकेत असताना, इथे भारतात ‘मुख्य विरोधी पक्षाचा अध्यक्ष कोण असेल’ हा विषय चर्चिला जात होता. कॉंग्रेस अध्यक्ष ठरवण्यासाठी निवडणूक घ्यावी अशी मागणी कॉंग्रेसचे काही वरिष्ठ खासदार करत होते. तर ‘भारतातील सर्वात जुन्या पक्षाला पुनरुज्जीवित करण्यासाठी, नव्या चेहऱ्याला नेतृत्वाची संधी देणे हाच सर्वोत्तम उपाय आहे’ असे वृत्तपत्रातील लेखांतून अधिकृतपणे मांडत युवा कॉंग्रेस नेतेही आपल्या वरिष्ठांचा आवाज बुलंद करत होते.  

    अशा रीतीने नव्या अध्यक्षाची निवड करण्यासाठी एककलमी कार्यक्रम गृहीत धरावा लागेल. त्यात  इच्छुक उमेदवारांनी व्यक्तिशः पुढे येतील आणि ऑल इंडिया कॉंग्रेस समितीच्या 1200 मासलेवाईक उमेदवारांना एकत्रितपणे मतदान करतील. या पार्श्वभूमीवर अमेरिकेतील डेमोक्रेटिक पक्ष मात्र वेगळा आणि अधिक लोकशाहीवादी (जो खरोखरच तसा आहे) पर्याय समोर ठेवत आहे. टेलीव्हिजनवर ते उमेदवारांच्या जाहीर वादविवाद मालिका घेतात. उमेदवार आपला दृष्टिकोन, संभाव्य नेतृत्व क्षमता दाखवू शकतील अशा टाऊन हॉल चर्चांचे आयोजन करतात. त्याच धर्तीवर कॉंग्रेसही पक्षांतर्गत निवडणूक घेण्यापूर्वी चर्चा-वाद विवाद आयोजित करण्याचे मनावर का  घेत नाही? 

    ही सर्व प्रक्रिया कशी असू शकेल याविषयी अधिक भाष्य करण्यापूर्वी मला भारतीय राजकारणाविषयी दोन महत्त्वाची तथ्ये सांगायची आहेत. पहिले तथ्य, भारतातील सार्वत्रिक निवडणुकांना वेगाने अध्यक्षीय निवडणुकीचे स्वरूप येत चालले आहे. त्यामुळे 2014 व 2019 मध्ये नरेंद्र मोदींसमोर टिकाव धरू न शकणारी व्यक्ती 2024 मध्ये यशस्वी होईल अशी अपेक्षा करणेच चूक आहे. या निकषावर कॉंग्रेसच्या अध्यक्षपदासाठीच्या शर्यतीतून राहुल गांधी आधीच बाजूला पडतात. आणि त्यांच्या भगिनी प्रियांका गांधीदेखील त्याचमुळे हे पद स्वीकारू शकणार नाहीत. विशेषतः भारतीय तरुणांना ही कौटुंबिक वारसाहक्काची भावना आणि या मंडळींना दिली जाणारी खास वागणूक यांविषयी तीव्र तिरस्कार आहे. दिल्लीतील साधारणतः 80 महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांशी नुकतीच माझी भेट झाली. त्यांपैकी जवळपास सगळेच भाजपच्या बहुसंख्यांकवादी राजकारणाच्या विरोधी होते. जेव्हा मी त्यांना विचारले की, राहुल गांधी हे नरेंद्र मोदींना प्रभावीपणे टक्कर देऊ शकतील असे तुमच्यापैकी किती जणांना वाटते; त्यावेळी संमतीदर्शक एकही हात वर आला नाही.    

    दुसरे तथ्य म्हणजे, गेल्या काही वर्षांत उतरती कळा लागलेली असूनही कॉंग्रेस हा भाजपव्यतिरिक्त असा एकमेव पक्ष आहे ज्याचा देशभर ठसा उमटला आहे. त्यामुळे नरेंद्र मोदी आणि भाजप यांच्या पंतप्रधान कार्यालयातील तिसऱ्या कारकीर्दीला विरोधी पक्षाकडून रोखण्याच्या सगळ्या आशा या कॉंग्रेसच्या अध्यक्षपदाच्या निवडीवर निर्णायकरित्या अवलंबून आहेत. आणि म्हणूनच कॉंग्रेसने आपला अध्यक्ष शक्य तितक्या व्यापक सल्लामसलतीतून, आणि पारदर्शी व खुल्या प्रक्रियेतून निवडला पाहिजे. डेमोक्रेटिक पक्षाच्या निवडणूकपूर्व प्राथमिक प्रक्रियेने एक उत्तम, अनुकरणीय नमुना समोर ठेवला आहे. कदाचित त्या प्रक्रियेतील बारकावे तसे अनुकरणीय नसतीलही; पण तिची मूळ चौकट निश्चितीपणे अमलात आणावी अशीच आहे.  

    कॉंग्रेस अध्यक्षाच्या निवडणुकीसाठी इच्छुक उमेदवार व्यक्तीशः पुढे येतील किंवा येऊ शकतील अशा कोण व्यक्ती आहेत? ओडीसामधून एका विद्यार्थ्याने नुकतीच मला दोन नावे लिहून पाठवली– कॅप्टन अमरीन्दर सिंग व शशी थरूर. पहिले अनुभवी प्रशासक तसेच लष्करातील कामाचाही मोठा अनुभव असणारे आहेत; तर दुसरे, अतिशय बुद्धिमान व वक्तृत्वकुशल. तिसरी शक्यता कदाचित भुवनेश बघेल यांच्या नावाची असू शकेल, जे सध्या छत्तीसगढचे मुख्यमंत्री आहेत. अधिक जबाबदारीचे आव्हान स्वीकारणे त्यांना आवडू शकेल याची साक्ष मुख्यमंत्री म्हणून त्यांची पहिल्या वर्षातील कामगिरी देते. चौथे उमेदवार कदाचित सचिन पायलट असू शकतील. राजस्थानच्या विधानसभा निवडणुकीमध्ये कॉंग्रेसला विजयी करण्यात त्यांनी अत्यंत महत्त्वाची भूमिका बजावली होती. ते खासदार व केंद्रीय मंत्रीही राहिलेले आहेत. पाचवे उमेदवार कदाचित कर्नाटकातील सिध्दरामैय्या. सिध्दरामैय्या हे ग्रामीण जनतेशीही निकटचा संबंध असणारे आणि अफाट प्रशासकीय अनुभव असलेले एक स्वयंसिध्द राजकारणी आहे. 

    वर नमूद केलेले सर्वच उमदेवार कॉंग्रेस पक्षाचे सभासद आहेत. पण प्रस्तुत लेखात सुचवलेली प्रक्रिया जर जुन्या सदस्यांसाठीही खुली केली गेली तर ते अधिक अर्थपूर्ण ठरेल. मला हे मुख्यतः ममता बॅनर्जींसंदर्भात म्हणायचे आहे. त्यांची जडणघडण कॉंग्रेस पक्षातच झाली आणि याच पक्षातून त्या नावारूपालाही आल्या. मात्र पक्षातील बुजुर्गांनी वाढीसाठी पुरेसा अवकाश न दिल्याने त्यांनी पक्ष सोडला होता. त्या जर वादविवादासाठी उतरल्या; आणि त्यांनी जर 'पुन्हा एकत्र आलेल्या पक्षाचे अध्यक्षपद त्यांनी का घेतले पाहिजे?' याविषयी स्वतःची बाजू मांडली तर त्याने चर्चा अधिक विश्वासार्ह होईल, आणि रंगतदारही!

    खरे तर, जे कधीही कॉंग्रेस पक्षाचे सभासद नव्हते अशांसाठीही (अमेरिकेतील डेमोक्रेटिक पक्षाचा आदर्श समोर ठेवून) या पद्धतीची प्राथमिक चाचणी का खुली करत नाही हे कळायला मार्ग नाही. उदाहरणार्थ, एखादा यशस्वी उद्योजक किंवा आकर्षणाचे केंद्र असणारा सामाजिक कार्यकर्ता यांनाही आखाड्यात उतरू दिले तर ही स्पर्धा अधिक चित्तवेधक होऊ शकेल.

    बंद दरवाज्याआड नवा अध्यक्ष निवडण्यापेक्षा, इथे सुचवलेल्या या प्रक्रियेचा विचार कॉंग्रेसने करायला हवा. वेगवेगळ्या शहरांतील उमेदवारांमध्ये हिंदी आणि इंग्रजीमध्ये अशा वादविवादाच्या मालिका आयोजित केल्या जायला हव्यात. आणि सर्वांच्याच आदरास पात्र असणाऱ्या रविशकुमार यांच्यासारख्या टेलिव्हिजन निवेदकाने त्यांचे सूत्रसंचालन करायला हवे. मात्र त्याचवेळी हे उमेदवार आपापली भूमिका थेट मुलाखतीतून पत्रकारांसमोर मांडण्यासाठी, जाहीर भाषणासाठी, आणि स्वतःचा स्वतंत्र जाहीरनामा मांडण्यासाठी मुक्त असायला हवेत.  

    या सगळ्या प्रक्रियेसाठी काही महिने लागू शकतात. ती जर तत्काळ सुरु केली तर या वर्षंअखेरीपर्यंत–म्हणजेच पुढील निवडणुकीच्या साडेतीन वर्षे आधी– संपू शकेल. विजयी उमेदवाराने त्याचा हा विजय खुल्या आणि पारदर्शी पद्धतीने मिळवला असेल तर त्याला पक्षाचे नेतृत्व करण्यासाठीचे आवश्यक ते अधिकार देता येतील. आणि मग तुकड्यांत विखुरलेल्या तृणमुल, राष्ट्रवादी आणि वायएसआर कॉंग्रेस यांना पुन्हा मुख्य पक्षात आणणे हे कदाचित नव्या अध्यक्षासमोरचे प्राधान्याने करायचे काम असेल. दुसरे काम, प्रादेशिक पक्षांशी जवळीकीचे आणि सौहार्दाचे संबंध प्रस्थापित करणे हे असू शकेल. अशा पक्षांसह आघाडी स्थापन करण्याची त्यांची इच्छा असू शकेल. आणि हे सर्व एकदा आपापल्या ठिकाणी स्थिर झाले की, सार्वत्रिक निवडणुकांना तोंड देण्यासाठीचा निधी गोळा करण्याकडे व निवडणूकपूर्व पक्षबांधणीकडे कॉंग्रेस लक्ष पुरवू शकेल.  

    एकेकाळच्या महान परंतु सध्या मरणोन्मुख असणाऱ्या या पक्षाला पुन्हा पल्लवित कसे करता येईल व त्यात कोणकोणत्या सुधारणा करता येतील अशा चिंतनात विहरत हा लेख लिहिणे देखील आनंदाचाच भाग होता. हा लेख कदाचित वाचला जाईल मात्र त्यातील शिफारसी कितपत अमलात आणल्या जातील  याविषयी मला  शंकाच आहे! 

    (अनुवाद- सुहास पाटील)

    - रामचंद्र गुहा

    Tags: अनुवाद कॉंग्रेस अमेरिका निवडणुका कॉंग्रेस अध्यक्ष राहुल गांधी प्रियांका गांधी अमरिंदर सिंग सचिन पायलट ममता बॅनर्जी नरेंद्र मोडी भाजप Ramchandra Guha Congress Elections Presidential Elelctions America India Rahul gandhi Sachin Pilot Capt Amrinder Singh Priyanka Gandhi Shashi Tharoor शशी थरूर Load More Tags

    Comments:

    अनंत देशमुख

    या नुसत्या सूचना किंवा विशफुल थिंकिंग म्हणावे लागेल. गांधी घराण्याच्या पेचातून काँग्रेस ला सोडवणे हे महामुश्कील काम आहे. गांधी घराण्याने तशी इच्छा दर्शवून त्यानुसार कृती राबवली तरच हे शक्य आहे. सोनिया असे पर्यंत हे शक्य नाही वाटत.

    Mar 12, 2020

    Anup Priolkar

    With the interest of the country too good suggestion. I liked your opinion.

    Mar 11, 2020

    Subhash Lomte

    याने किमान भारतीय समाज मन ढवळून निघेल... मात्र त्यातून काय निष्पन्न होईल हे आजतरी सांगणे कठीण.... मात्र ही प्रक्रिया ( process ) करून बघायला हरकत नाही....... या प्रक्रियेतून पुन्हा गांधी घराण्यातून च एखादे नाव येणार नाही याची कोण खात्री देणार...??

    Mar 11, 2020

    Sanjay bagal

    लोकशाही सक्षम करण्यासाठी लेखातील विचार अप्रतिम आहे. पृथ्वीराज चव्हाण व सुशीलकुमार शिंदे यांना देशपातळीवरील अनुभव व पक्षनिष्ठा आहे यांचा विचार व्हावा

    Mar 10, 2020

    विश्वास पेंडसे

    मला आपले लेख नेहमीच वैचारिक वाटतात.

    Mar 10, 2020

    Add Comment

    संबंधित लेख

    लेख

    सुस्तावलेल्या स्त्रीवादी चळवळीचा पराभव

    संध्या गोखले  15 Jul 2022
    लेख

    साने गुरुजी लिखित 'इस्लामी संस्कृती' या पुस्तकावर आधारित लेखन स्पर्धेचे आयोजन 

    निवेदन 15 Nov 2021
    लेख

    काळ कठीण आहे, जागतं राहायला हवं!

    मुक्ता चैतन्य 06 Dec 2019
    वृतांत

    'केंद्रात – राज्यात आमचे सरकार व आमच्या गावातही आमचेच सरकार' या संकल्पनेच्या अंमलबजावणीसाठी भारतीय संविधान वाचवणे गरजेचे 

    वृतांत 17 Nov 2021
    लेख

    अलविदा एनडीटीव्ही!

    ​​​​​​​सुनील तांबे 04 Dec 2022

    लेखकाचे इतर लेख

    अनुवाद

    प्रतिभावंताची प्रशंसा

    रामचंद्र गुहा
    10 Feb 2023
    अनुवाद

    गांधी आजही प्रस्तुत ठरण्यामागची दहा कारणं

    रामचंद्र गुहा
    27 Jan 2023
    लेख

    इयान जॅक यांना आदरांजली

    रामचंद्र गुहा
    05 Nov 2022
    अनुवाद

    राधाकमल मुखर्जी : पर्यावरण क्षेत्रातील अग्रणी

    रामचंद्र गुहा
    23 Oct 2022
    अनुवाद

    मुक्त विचाराचं भय

    रामचंद्र गुहा
    06 Oct 2022
    अनुवाद

    भारताची पंच्याहत्तरी : स्वतंत्र राष्ट्र, पण स्वतंत्र नसलेले लोक

    रामचंद्र गुहा
    24 Aug 2022
    अनुवाद

    एकपक्षीय वर्चस्वाबाबत राजाजी यांनी दिलेला धोक्याचा इशारा

    रामचंद्र गुहा
    26 Apr 2022
    लेख

    1971- आठवणींचा पेटारा

    रामचंद्र गुहा
    31 Aug 2021
    लेख

    युट्युबमुळे मला गवसलेला खजिना... 

    रामचंद्र गुहा
    02 Aug 2021
    अनुवाद

    सत्तेची मुजोरी आणि देशभक्तीचे विनयशील दर्शन

    रामचंद्र गुहा
    03 May 2021
    अनुवाद

    संग्रहालयांच्या आणि पुराभिलेखापालांच्या गौरवार्थ

    रामचंद्र गुहा
    27 Jan 2021
    अनुवाद

    संघ परिवार : एकाधिकारशाहीचा चेहरा असणारी एक सांप्रदायिक संघटना

    रामचंद्र गुहा
    29 Dec 2020
    अनुवाद

    काही आवडते ऑस्ट्रेलिअन क्रिकेटपटू

    रामचंद्र गुहा
    11 Dec 2020
    अनुवाद

    अदानी आफ्टर गांधी

    रामचंद्र गुहा
    28 Nov 2020
    अनुवाद

    ई. एस. रेड्डी : एक महान गांधी-कोश

    रामचंद्र गुहा
    24 Nov 2020
    अनुवाद

    ‘परेडस्’च्या प्रशंसेखातर

    रामचंद्र गुहा
    17 Oct 2020
    अनुवाद

    शास्त्रीजींकडून मोदींना काय शिकता येईल...

    रामचंद्र गुहा
    03 Oct 2020
    अनुवाद

    दुबळे पंतप्रधान अपायकारक,सामर्थ्यशाली पंतप्रधान अधिक अपायकारक!

    रामचंद्र गुहा
    20 Sep 2020
    अनुवाद

    1920 ची इटली आणि 2020 चा भारत यांच्यातील साम्यस्थळे

    रामचंद्र गुहा
    16 Sep 2020
    अनुवाद

    कोरोनाकाळात क्रिकेट पाहताना...

    रामचंद्र गुहा
    30 Aug 2020
    अनुवाद

    कॉंग्रेसमधील घराणेशाही त्या पक्षापेक्षा देशाला अधिक घातक

    रामचंद्र गुहा
    24 Aug 2020
    अनुवाद

    उज्ज्वल भारताच्या ऱ्हासाची कहाणी...

    रामचंद्र गुहा
    17 Aug 2020
    अनुवाद

    काश्मीर - भारताचे लाजीरवाणे सत्य

    रामचंद्र गुहा
    11 Aug 2020
    अनुवाद

    व्यक्तिनिष्ठ पंथांचा संक्षिप्त इतिहास

    रामचंद्र गुहा
    03 Aug 2020
    अनुवाद

    विवेकानंद आणि टागोर या दोघांशी मैत्र साधणारा स्कॉटिश

    रामचंद्र गुहा
    27 Jul 2020
    अनुवाद

    नरेंद्र मोदी हे इंदिरा गांधींपेक्षा अधिक धोकादायक का ठरतील...

    रामचंद्र गुहा
    20 Jul 2020
    अनुवाद

    आपली लोकशाही किती अवनत झाली आहे याचे चिन्ह !

    रामचंद्र गुहा
    12 Jul 2020
    अनुवाद

    1939 मध्ये बालाकोटला भेट देणाऱ्या गांधीवादी

    रामचंद्र गुहा
    04 Jul 2020
    अनुवाद

    भारतातील पत्रकारितेच्या स्वातंत्र्याची आजची संकटमय स्थिती

    रामचंद्र गुहा
    27 Jun 2020
    अनुवाद

    इतिहास मोदींना कठोरपणे पारखून घेईल...!

    रामचंद्र गुहा
    14 Jun 2020
    अनुवाद

    कदाचित आपले शास्त्रीय संगीत हाच आपल्या कडव्या राष्ट्रवादावरचा उतारा ठरू शकेल

    रामचंद्र गुहा
    06 Jun 2020
    अनुवाद

    आपल्याला सहा पदरी संकटाचा मुकाबला करायचा आहे

    रामचंद्र गुहा
    25 May 2020
    अनुवाद

    कोरोनाचे संकट हाताळताना झालेल्या चुका मोदी सरकारला कशा सुधारता येतील?

    रामचंद्र गुहा
    17 May 2020
    अनुवाद

    केंद्राकडून राज्यांची पिळवणूक

    रामचंद्र गुहा
    05 May 2020
    अनुवाद

    नवी दिल्लीच्या पुनर्निर्माणासाठीच्या प्रकल्पाचा वेडगळपणा आणि निरर्थकता

    रामचंद्र गुहा
    20 Apr 2020
    अनुवाद

    आपले मनोबल उंचावणाऱ्या दोन स्त्रिया

    रामचंद्र गुहा
    30 Mar 2020
    अनुवाद

    रणजी चषक आणि वृद्ध चाहत्यांच्या प्रेरक आठवणी

    रामचंद्र गुहा
    15 Mar 2020
    अनुवाद

    कॉंग्रेस अध्यक्षाची डेमोक्रेटिक निवड

    रामचंद्र गुहा
    09 Mar 2020
    अनुवाद

    माध्यमांनी दुर्लक्षिलेल्या दोन संस्था

    रामचंद्र गुहा
    24 Feb 2020
    अनुवाद

    अहमदाबादमध्ये गांधींसमवेत

    रामचंद्र गुहा
    08 Feb 2020
    अनुवाद

    प्रजासत्ताकापुढचे चौथे संकट

    रामचंद्र गुहा
    27 Jan 2020
    अनुवाद

    सी.ए.ए. अतार्किक, अनैतिक आणि कालविसंगत का आहे?

    रामचंद्र गुहा
    20 Jan 2020
    अनुवाद

    प्रजासत्ताकाची पुनर्प्राप्ती

    रामचंद्र गुहा
    06 Jan 2020
    अनुवाद

    कट्टरता ही विज्ञानासाठी हुकुमशाहीपेक्षाही अधिक घातक असते!

    रामचंद्र गुहा
    21 Dec 2019
    अनुवाद

    सांप्रदायिकता विरोधाचा इतिहास

    रामचंद्र गुहा
    07 Dec 2019
    अनुवाद

    धार्मिक दंगलींत मृत्युमुखी पडलेल्या निष्पाप नागरिकांचेही एक स्मारक असावे

    रामचंद्र गुहा
    24 Nov 2019
    अनुवाद

    डॉ. आंबेडकरांच्या चिरकालीन प्रेरणेचा परिणाम

    रामचंद्र गुहा
    09 Nov 2019
    अनुवाद

    भाग्यवान तो देश ज्यास गौरवशाली इतिहास नाही!

    रामचंद्र गुहा
    29 Oct 2019
    अनुवाद

    गांधी विरुद्ध लेनिन: त्यांच्या काळात आणि आपल्या काळात

    रामचंद्र गुहा
    18 Oct 2019
    अनुवाद

    शहरे- गांधींना घडवणारी आणि गांधींनी घडवलेली

    रामचंद्र गुहा
    03 Oct 2019

    या आठवड्यातील लेख

    परिचय

    मुस्लीम मराठी साहित्याच्या दालनातील नव्या अभिव्यक्तीची कविता

    हरिश नवले
    22 Mar 2023
    ऑडिओ

    रभाजी कडलग

    संतोष पद्माकर पवार
    21 Mar 2023
    ऑडिओ

    'तात्पर्य'मधील पहिली कथा : आदर्श

    अवधूत डोंगरे
    20 Mar 2023
    लेख

    दलवाईंचा वैचारिक वारसा हेच मंडळाचे बलस्थान

    शमसुद्दीन तांबोळी
    19 Mar 2023
    Article

    It’s a Digital Dilemma Too

    Yogesh Borate
    17 Mar 2023
    व्हिडिओ

    'विज्ञानाने मला काय दिले?' या पुस्तकाच्या प्रकाशन समारंभातील भाषण

    विवेक सावंत
    10 Mar 2023
    व्हिडिओ

    डॉ. नरेंद्र दाभोलकर चित्र,शिल्प,कला प्रदर्शनात लक्ष्मीकांत देशमुख यांनी केलेले भाषण 

    लक्ष्मीकांत देशमुख
    09 Mar 2023

    लोकप्रिय लेख इतर सर्व

    व्यक्तिवेध

    गुड बाय सानिया!

    आ. श्री. केतकर
    03 Mar 2023
    व्हिडिओ

    वैज्ञानिक सत्य

    विनोद शिरसाठ
    01 Mar 2023
    व्हिडिओ

    'धर्मरेषा ओलांडताना'च्या निमित्ताने हिनाकौसर खान यांच्याशी संवाद

    हिनाकौसर खान
    27 Feb 2023
    लेख

    भारतातील ट्रॅमचा शतकोत्तर सुवर्ण महोत्सव

    आ. श्री. केतकर
    24 Feb 2023
    लेख

    ‘बीबीसी’ आणि ‘फॉरेन हँड’!

    दिलीप लाठी
    23 Feb 2023

    साधना साप्ताहिकाचा ताजा अंक

    18 मार्च 2023 चा अंक वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा..


    साधना साप्ताहिकाचे वर्गणीदार व्हा

    साधना साप्ताहिकाचे डिटेल्स पाहण्यासाठी क्लिक करा...

    जाहिरात

    'केशवरावांच्या मुलाखती' हे पुस्तक खरेदी करण्यासाठी येथे क्लिक करा.

    'देव तेथेचि जाणावा' हे पुस्तक खरेदी करण्यासाठी येथे क्लिक करा.

    'आम्हा घरी धन' हे पुस्तक खरेदी करण्यासाठी येथे क्लिक करा.

    'असिधारा' हे पुस्तक खरेदी करण्यासाठी येथे क्लिक करा.

    'तीन संपादकांच्या मुलाखती' हे पुस्तक खरेदी करण्यासाठी येथे क्लिक करा.

    'धर्मरेषा ओलांडताना' हे पुस्तक खरेदी करण्यासाठी क्लिक करा.

    'सावध ऐका पुढल्या हाका' हे पुस्तक खरेदी करण्यासाठी येथे क्लिक करा.

    Tags

    • मुलाखत
    • दीर्घलेख
    • रिपोर्ताज
    • इंग्लिश
    • शेती
    • आरोग्य
    • शिक्षण
    • लेख
    • ऑडिओ
    • व्हिडिओ
    • विज्ञान
    • लेखमाला

    साधना साप्ताहिकाचे वर्गणीदार व्हा...

    वरील QR कोड स्कॅन अथवा UPI आयडीचा वापर करून आपण वर्गणीदार होऊ शकता. वार्षिक, द्वैवार्षिक व त्रैवार्षिक वर्गणी अनुक्रमे 1100, 2100, 3000 रुपये आहे. वर्गणीची रक्कम ट्रान्सफर केल्यानंतर आपले नाव, पत्ता, फ़ोन नंबर, इमेल इत्यादी तपशील
    020-24451724,7028257757 या क्रमांकावर फोन, SMS किंवा Whatsapp करून कळवणे आवश्यक आहे.

    weeklysadhana@gmail.com
    • वर्गणी
    • जाहिरात
    • देणगी
    • प्रतिसाद
    • चौकशी
    • पॉलिसी
    • नियम आणि अटी

    © 2019, Evonix Technologies Pvt. Ltd All rights reserved

    कृपया आम्हाला अभिप्राय द्या

    Welcome :

    Search Here....