• gacor777
  • joker123
  • slot gacor
  • slot777
  • slot777
  • वस्तादों का वस्ताद : गुरू हनुमान पहिलवान
    •  Home
    • राजकीय
    • सामाजिक
    • सांस्कृतिक
    • English
    • ऑडिओ
    • व्हिडिओ
    • संकीर्ण
    • आमच्याविषयी
    क्रीडा क्रीडांगण लेख

    वस्तादों का वस्ताद : गुरू हनुमान पहिलवान

    'माणूस'मधील 50 वर्षांपूर्वीच्या सदराची पुनर्भेट (16/22)

    • नरेंद्र दाभोलकर
    • 21 Aug 2022
    • 0 comments

    लहानपणापासून मुलाला पहिलवानकी शिकवण्याची कल्पना रम्य आणि फलदायी असली तरी चांगलीच कष्टाची आहे. स्वतःचे खासगी आयुष्य मग राहतेच कुठे? कुस्तीच्या आणि चेल्यांच्या उत्कर्षासाठी सारे जीवन अर्पण करणाऱ्या गुरू हनुमानसिंग यांसारख्या एखाद्या वस्तादालाच हे शक्य आहे. त्यांच्या बिर्ला व्यायामशाळेत आज 40 छोट्यामोठ्यांच्या पालनपोषणासह सर्व जबाबदारी घेऊन आखाड्याची आराधना चालू आहे. आजच नव्हे गेली सुमारे 40 वर्षांची ही परंपरा आहे. तांबडी माती हाच त्यांचा निवारा आणि शिष्यांचे फोटो आणि बक्षिसे हाच संसाराचा पसारा.

    नागपूरच्या मैदानावर माझा दुहेरी लाभ झाला होता. चांगले सामने खेळण्यासाठी मिळालेच आणि वंडरबॉय वेदप्रकाशची त्याचे वस्ताद गुरू हनुमान पहिलवानांच्या समवेत गाठ पडली.

    सत्तरीच्या घरात पोहोचलेले शरीर, पण पांढरे केस सोडले तर त्याची इतर कोणतीच निशाणी शरीरावर दिसत नव्हती. कणा ताठ होता, दृष्टी अभेद होती. वाणीत आत्मविश्वास होता. स्वतःच्या मताबद्दल ठामपणा होता.

    त्यांच्या मते कुस्ती हा भरपूर श्रमाचा आणि आपल्या वस्तादावरील अभंग निष्ठेचा पेशा आहे. पहिलवानाचा गुरू हाच त्याचा पालक. त्याच्या पद्धतीप्रमाणेच पहिलवानाने राहिले पाहिजे, वागले पाहिजे. आणि तरच तो वाढेल. कोणाशी कुस्ती लढवायची हे वस्तादच ठरवू शकेल, ते त्याने मानले पाहिजे. एका महिन्यात चारपेक्षा अधिक कुस्त्या खेळू नयेत, ह्या गावाहून त्या गावी छोट्या-मोठ्या जत्रेत अशा कुस्त्या करत लढणारा पहिलवान कदाचित नाव कमावीलही पण कसा कमावील? भारतकेसरी चंदगीरामसारख्या नामवंत पहिलवानाला ‘वीर घटोत्कच’सारख्या व इतर कुठल्याही सिनेमात काम करण्याची दुर्बुद्धी सुचावी याबाबत ते अतिशय नाराज आहेत. पहिलवान हा स्वभावाने नम्र असलाच पाहिजे यावरही त्यांचा कटाक्ष आहे.

    त्यांचा जन्म संपन्न घराण्यात झाला आणि दहाव्या वर्षापासून त्यांना लाल मातीची ओढ लागली. कुस्तीगीर म्हणून नावलौकिकाला येण्यासाठी मात्र त्यांना पुढे वयाच्या 20 वर्षांपर्यंत थांबावे लागले. नामवंत पहिलवान रिसाउसिंह हे त्यांचे गुरू. स्वतःला कुस्तीची साधना सुरू करण्यात उशीरच झाला असे मात्र त्यांना वाटते. तीन-चार वर्षांपासूनच जर हे शिक्षण मिळाले तर तो पुढे अधिक चांगला पहिलवान होतो असा त्यांचा अनुभव आहे. काही वर्षांपूर्वी पाकिस्तानच्या गोगाने एकाच आठवड्यात हिंदकेसरी गणपत आंदळकर आणि सादिक पंजाबीला कोल्हापूर मुक्कामी अस्मान दाखविले होते. त्याच्या यशाचे रहस्य सांगताना कोल्हापूरचे एक प्रसिद्ध वस्ताद मला म्हणाले होते, ‘‘अहो, गामा-गुंगाच्या घराण्याचे हे वंशज. पोर आईच्या उदरात असल्यापासून पोरावर कुस्तीचे संस्कार चालू होतात. आईच्या खुराकापासून पोराची पहिलवानकी चालू होते. जन्माच्या पहिल्या दिवसापासून त्याला नामवंत कुस्तीगीर करण्याचे ठरवून सारी देखभाल केली जाते. नाहीतर आपल्याकडे महमद हनीफसारख्या पहिलवानाला वयाच्या 10-12 वर्षांपर्यंत हॉटेलात कपबशा विसळाव्या लागतात आणि मग लोकांच्या आश्रयावर त्यांची वाढ चालू होते. यांची बरोबरी होणार कशी?"

    लहानपणापासून मुलाला पहिलवानकी शिकवण्याची कल्पना रम्य आणि फलदायी असली तरी चांगलीच कष्टाची आहे. स्वतःचे खासगी आयुष्य मग राहतेच कुठे? कुस्तीच्या आणि चेल्यांच्या उत्कर्षासाठी सारे जीवन अर्पण करणाऱ्या गुरू हनुमानसिंग यांसारख्या एखाद्या वस्तादालाच हे शक्य आहे. त्यांच्या बिर्ला व्यायामशाळेत आज 40 छोट्यामोठ्यांच्या पालनपोषणासह सर्व जबाबदारी घेऊन आखाड्याची आराधना चालू आहे. आजच नव्हे गेली सुमारे 40 वर्षांची ही परंपरा आहे. तांबडी माती हाच त्यांचा निवारा आणि शिष्यांचे फोटो आणि बक्षिसे हाच संसाराचा पसारा.

    या बिर्ला व्यायामशाळेच्या उभारणीचा इतिहास स्फूर्तिदायी आहे. 1924 सालात दोन टांगेवाल्या गुंडांच्या तावडीतून हनुमानसिंगांनी एका महिलेला सोडवले. त्याच्याच टांग्याच्या चाबकाचा त्यांनी चांगला उपयोग केला. या धैर्याची जुगलकिशोरी बिर्लाशेटनी कदर केली आणि त्यांना ही व्यायामशाळा बांधून दिली आणि त्यांचा इतर सर्व खर्चही उचलला. राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर चमकणारे अनेक कुस्तीगीर या व्यायामशाळेने सतत तयार केले. सज्जनसिंह, रामधन, सुरजभान हरपाल सिंह, रंधवासिंह, अमृत, रूपचंद, वेदप्रकाश, सुरेश कुमार ही काही नावे. दिल्लीतला सर्वात जुना आणि सर्वात नावाजलेला असा हा आखाडा. ‘लवकर निजे लवकर उठे’ हे कुस्तीच्या पेशात फार उपयोगी ठरते असे त्यांचे मत. पहाटे चार वाजता मेहनत चालू व्हावयास हवी. उन्हाळयाच्या दिवसांत थंडाई अगर सरबत पिऊन मग व्यायामाला सुरुवात केली तर ते अधिक फलदायी. भारी वजनाची डंबेल्स किंवा जड फावड्याने आखाडा उकरणे असले व्यायाम सुरुवातीला नव्या पहिलवानाने टाळावेत.

    मेहनतीपेक्षा लढतीवर त्यांचा अधिक भर आहे. प्रत्यक्ष कुस्ती हीच अधिक फलदायी असे त्यांना वाटते. पहिलवानाने नेहमीच आपल्यापेक्षा भारी वजनाच्या पहिलवानाशी लढत द्यावी हेही त्यांना तितकेसे पटत नाही. बरोबरीच्या पहिलवानाबरोबर होणारी लढत ही अधिक कसाची होते असे त्यांचे मत आहे.

    ते शाकाहाराचे पूर्ण समर्थक आहेत. त्यांच्या हाताखालचे बहुतेक सर्व पहिलवान त्यामुळे शाकाहारच घेतात. बदामाची लस्सी ही पहिलवानाला बाराही महिने अत्यंत फायदेशीर, तुपापेक्षा लोणी अधिक उपयुक्त. दुधात तूप मिसळून पिणे अगदी खवा खाणे हे मात्र आहार म्हणून अहितकारक अशी त्यांची मते. रात्रीची आवश्यक तेवढी झोप नियमितपणे घेतली नाही तर साऱ्या परिश्रमावर पाणी फिरते असे त्यांना वाटते.

    मातीवरच्या कुस्तीबरोबरच गादीवरची कुस्तीही त्यांना अवगत आहे. ती कुस्ती त्यांना अधिक कसाची वाटते. दोन्ही प्रकारच्या क्षेत्रांत आपल्या शिष्यांचे आाणि व्यायामशाळेचे नाव सतत उज्ज्वल राहावे म्हणून ते अखंड धडपडत असतात.

    याही वयात ते अजून सकाळी हजार जोर-बैठका मारतात. आखाड्यात उतरून डावपेच शिकवतात. चार शेर दूध, दीड पावशेर तूप, अर्धा शेर बदाम आणि फळे व भाज्या हा त्यांचा आजचा आहार आहे.

    आर्य समाज आणि त्याचे प्रवर्तक दयानंद यांच्या विचारांचा त्यांच्यावर जबरदस्त पगडा आहे. सर्व जातिधर्मांचे शिष्य एका घराप्रमाणे त्यांच्या व्यायामशाळेत वाढतात. वेदप्रकाश हा असाच अगदी बालपणापासून त्यांच्या देखरेखीखाली वाढलेला पहिवान आहे.

    वेदकाळातील तपश्चर्येशी नाते सांगणाऱ्या या वस्तादाच्या 40 वर्षांच्या साधनेचा प्रकाश आता वेदप्रकाशच्या रूपाने साऱ्या जगभर पसरला आहे.

    (पूर्वप्रसिद्धी : माणूस, 24 मार्च 1971)

    - डॉ. नरेंद्र दाभोलकर


    क्रीडांगण सदरातील या आधी प्रसिद्ध झालेले सर्व लेख वाचा या लिंकवर

    Tags: नरेंद्र दाभोलकर अंनिस सामाजिक कार्यकर्ता माणूस साप्ताहिक श्री. ग. माजगावकर क्रिडा नरेंद्र दाभोळकर खेळ क्रिकेट सामना Load More Tags

    Add Comment

    संबंधित लेख

    लेख

    मेस्सीची स्वप्नपूर्ती आणि एम्बापेचा स्वप्नभंग

    आ. श्री. केतकर 21 Dec 2022
    लेख

    25 जागतिक अजिंक्यपदांचा मानकरी

    आ. श्री. केतकर 03 Nov 2022
    व्यक्तिवेध

    पेले : त्याच्यासारखा केवळ तोच!

    आ. श्री. केतकर 01 Jan 2023
    लेख

    ही आगामी काळाची चाहूल असेल?

    आ. श्री. केतकर 12 Sep 2022
    लेख

    टेनिसचे 'फेडरर युग' संपले!

    आ. श्री. केतकर 25 Sep 2022

    लेखकाचे इतर लेख

    अनुवाद

    खत्म न होने वाला सफर

    नरेंद्र दाभोलकर
    01 Nov 2022
    लेख

    'महाराष्ट्र राज्य कबड्डी असोसिएशन शिबिर - खंडाळा' : थंड हवेतील गरम चर्चा

    नरेंद्र दाभोलकर
    30 Aug 2022
    लेख

    दृष्ट न लागो याला : कबड्डी स्पर्धा - सातारा

    नरेंद्र दाभोलकर
    29 Aug 2022
    लेख

    अखिल भारतीय कबड्डी स्पर्धा : जय भवानी सोलापूर

    नरेंद्र दाभोलकर
    24 Aug 2022
    लेख

    रंगलेल्या तिरोडकर स्पर्धा

    नरेंद्र दाभोलकर
    28 Aug 2022
    लेख

    सुरेख कल्पना, सुयोग्य निवड : शिवछत्रपती पारितोषिक आणि सदानंद शेटे

    नरेंद्र दाभोलकर
    23 Aug 2022
    लेख

    त्रिवार अभिनंदन - दोन आदर्श उपक्रम : बाबा शिर्के साहाय्यक निधी

    नरेंद्र दाभोलकर
    22 Aug 2022
    लेख

    वस्तादों का वस्ताद : गुरू हनुमान पहिलवान

    नरेंद्र दाभोलकर
    21 Aug 2022
    लेख

    एक गलथान संयोजन : अखिल भारतीय कबड्डी सामने - भिलाई (मध्यप्रदेश)

    नरेंद्र दाभोलकर
    19 Aug 2022
    ऑडिओ

    सुशिक्षितांच्या अंधश्रद्धा

    नरेंद्र दाभोलकर
    19 Aug 2022
    लेख

    या ठेकेदारांना जाब कोण विचारणार? : चंदगीराम विरुद्ध चंबा

    नरेंद्र दाभोलकर
    20 Aug 2022
    लेख

    हे फार अपुरे आहे : दिल्लीच्या अखिल भारतीय कबड्डी स्पर्धा

    नरेंद्र दाभोलकर
    16 Aug 2022
    लेख

    पै. मारुती माने आणि विश्वनाथसिंग : एक बेचव लढत

    नरेंद्र दाभोलकर
    11 Aug 2022
    लेख

    एक नामवंत क्रीडातज्ञ श्री. हरिभाऊ साने

    नरेंद्र दाभोलकर
    09 Aug 2022
    लेख

    दोन अखिल भारतीय कबड्डी स्पर्धा : मराठा लान्सर आणि सुभाष मंडळ नागपूर

    नरेंद्र दाभोलकर
    08 Aug 2022
    लेख

    महाराष्ट्र संघाची कर्णधार : चित्रा नाबर

    नरेंद्र दाभोलकर
    07 Aug 2022
    लेख

    महिला खोखो संघाची कर्णधार

    नरेंद्र दाभोलकर
    06 Aug 2022
    लेख

    स्त्रियांच्या राष्ट्रीय खेळांचे सामने

    नरेंद्र दाभोलकर
    05 Aug 2022
    लेख

    एक आशादायक संध्याकाळ

    नरेंद्र दाभोलकर
    04 Aug 2022
    लेख

    शिवाजी विद्यापीठ अ‍ॅथलेटिक्स संघाचा संघनायक चंद्रकुमार ताशिलदार

    नरेंद्र दाभोलकर
    03 Aug 2022
    लेख

    धुळे येथील कबड्डीच्या महाराष्ट्र राज्य चाचणी स्पर्धा

    नरेंद्र दाभोलकर
    02 Aug 2022
    लेख

    एक बराचसा गैरशिस्त कारभार : महाराष्ट्र राज्य क्रीडामहोत्सव  

    नरेंद्र दाभोलकर
    01 Aug 2022
    लेख

    रणजी ट्रॉफी : एक बचावाची लढत

    नरेंद्र दाभोलकर
    31 Jul 2022
    ऑडिओ

    विवेकाचा आवाज - नरेंद्र दाभोलकर

    नरेंद्र दाभोलकर
    18 Aug 2019

    या आठवड्यातील लेख

    परिचय

    मुस्लीम मराठी साहित्याच्या दालनातील नव्या अभिव्यक्तीची कविता

    हरिश नवले
    22 Mar 2023
    ऑडिओ

    रभाजी कडलग

    संतोष पद्माकर पवार
    21 Mar 2023
    ऑडिओ

    'तात्पर्य'मधील पहिली कथा : आदर्श

    अवधूत डोंगरे
    20 Mar 2023
    लेख

    दलवाईंचा वैचारिक वारसा हेच मंडळाचे बलस्थान

    शमसुद्दीन तांबोळी
    19 Mar 2023
    Article

    It’s a Digital Dilemma Too

    Yogesh Borate
    17 Mar 2023
    व्हिडिओ

    'विज्ञानाने मला काय दिले?' या पुस्तकाच्या प्रकाशन समारंभातील भाषण

    विवेक सावंत
    10 Mar 2023
    व्हिडिओ

    डॉ. नरेंद्र दाभोलकर चित्र,शिल्प,कला प्रदर्शनात लक्ष्मीकांत देशमुख यांनी केलेले भाषण 

    लक्ष्मीकांत देशमुख
    09 Mar 2023

    लोकप्रिय लेख इतर सर्व

    व्यक्तिवेध

    गुड बाय सानिया!

    आ. श्री. केतकर
    03 Mar 2023
    व्हिडिओ

    वैज्ञानिक सत्य

    विनोद शिरसाठ
    01 Mar 2023
    व्हिडिओ

    'धर्मरेषा ओलांडताना'च्या निमित्ताने हिनाकौसर खान यांच्याशी संवाद

    हिनाकौसर खान
    27 Feb 2023
    लेख

    भारतातील ट्रॅमचा शतकोत्तर सुवर्ण महोत्सव

    आ. श्री. केतकर
    24 Feb 2023
    लेख

    ‘बीबीसी’ आणि ‘फॉरेन हँड’!

    दिलीप लाठी
    23 Feb 2023

    साधना साप्ताहिकाचा ताजा अंक

    18 मार्च 2023 चा अंक वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा..


    साधना साप्ताहिकाचे वर्गणीदार व्हा

    साधना साप्ताहिकाचे डिटेल्स पाहण्यासाठी क्लिक करा...

    जाहिरात

    'केशवरावांच्या मुलाखती' हे पुस्तक खरेदी करण्यासाठी येथे क्लिक करा.

    'देव तेथेचि जाणावा' हे पुस्तक खरेदी करण्यासाठी येथे क्लिक करा.

    'आम्हा घरी धन' हे पुस्तक खरेदी करण्यासाठी येथे क्लिक करा.

    'असिधारा' हे पुस्तक खरेदी करण्यासाठी येथे क्लिक करा.

    'तीन संपादकांच्या मुलाखती' हे पुस्तक खरेदी करण्यासाठी येथे क्लिक करा.

    'धर्मरेषा ओलांडताना' हे पुस्तक खरेदी करण्यासाठी क्लिक करा.

    'सावध ऐका पुढल्या हाका' हे पुस्तक खरेदी करण्यासाठी येथे क्लिक करा.

    Tags

    • मुलाखत
    • दीर्घलेख
    • रिपोर्ताज
    • इंग्लिश
    • शेती
    • आरोग्य
    • शिक्षण
    • लेख
    • ऑडिओ
    • व्हिडिओ
    • विज्ञान
    • लेखमाला

    साधना साप्ताहिकाचे वर्गणीदार व्हा...

    वरील QR कोड स्कॅन अथवा UPI आयडीचा वापर करून आपण वर्गणीदार होऊ शकता. वार्षिक, द्वैवार्षिक व त्रैवार्षिक वर्गणी अनुक्रमे 1100, 2100, 3000 रुपये आहे. वर्गणीची रक्कम ट्रान्सफर केल्यानंतर आपले नाव, पत्ता, फ़ोन नंबर, इमेल इत्यादी तपशील
    020-24451724,7028257757 या क्रमांकावर फोन, SMS किंवा Whatsapp करून कळवणे आवश्यक आहे.

    weeklysadhana@gmail.com
    • वर्गणी
    • जाहिरात
    • देणगी
    • प्रतिसाद
    • चौकशी
    • पॉलिसी
    • नियम आणि अटी

    © 2019, Evonix Technologies Pvt. Ltd All rights reserved

    कृपया आम्हाला अभिप्राय द्या

    Welcome :

    Search Here....